hamburger icon
mobile phone icon
mail phone icon
close menu icon

Prawo antymonopolowe w Niemczech i nadużywanie pozycji dominującej

Porozumienia lub praktyki ograniczające konkurencję w Niemczech

Kwestia porozumień lub praktyk ograniczających konkurencję w Niemczech jest uregulowana w niemieckim prawie antymonopolowym, a konkretnie w Ustawie o zwalczaniu ograniczeń w konkurencji (niem. Gesetz gegen Wettbewerbsbeschränkungen, w skrócie „GWB“).

Organami antymonopolowymi są: Federalny Urząd Antymonopolowy (Bundeskartellamt), Federalne Ministerstwo Gospodarki oraz urzędy antymonopolowe krajów związkowych. W praktyce przestrzeganie przepisów GWB nadzoruje przede wszystkim Federalny Urząd Antymonopolowy. Urzędy antymonopolowe krajów związkowych są właściwe tylko wtedy, gdy skutki zachowania ograniczającego konkurencję nie wychodzą poza obszar jednego kraju związkowego. Natomiast Federalne Ministerstwo ds. Gospodarki jest właściwe jedynie w wyjątkowych sytuacjach.

Federalny Urząd Antymonopolowy jest samodzielnym wyższym organem administracji federalnej z siedzibą w Bonn. Decyzje Federalnego Urzędu Antymonopolowego zapadają w departamentach decyzyjnych, w składzie: przewodniczący i dwóch członków. Informacje o Federalnym Urzędzie Antymonopolowym dostępne są pod adresem internetowym www.bundeskartellamt.de.

Czy porozumienia lub praktyki ograniczające konkurencję są zakazane według niemieckiego prawa antymonopolowego?

W niemieckim prawie antymonopolowym obowiązuje generalny zakaz zawierania porozumień ograniczających konkurencję bądź uzgadniania sposobów postępowania w celu ograniczenia konkurencji (zwanych łącznie „porozumieniami“). Ustawa o ograniczaniu konkurencji wyróżnia porozumienia horyzontalne i wertykalne. Przepisy ustawy o ograniczaniu konkurencji znajdują zastosowanie do wszystkich ograniczeń konkurencji, których skutki dotyczą terytorium Niemiec. Z tego powodu regulacjom GWB podlegają również przedsiębiorcy polscy, o ile ich porozumienia oddziałują na rynek niemiecki.

Porozumienia horyzontalne

GWB zakazuje wszelkich porozumień między konkurencyjnymi przedsiębiorcami, podejmowania uchwał związków przedsiębiorców oraz uzgodnionych zachowań mających na celu lub skutkujących zakłóceniem, ograniczeniem lub zafałszowaniem konkurencji. Ten ogólny zakaz dotyczy tylko porozumień „horyzontalnych“, tj. porozumień między (rzeczywistymi bądź potencjalnymi) konkurentami. Porozumienia „wertykalne“, tj. porozumienia między przedsiębiorcami różnych płaszczyzn gospodarczych, nie są objęte tym zakazem.

Zgodnie GWB zakazane są na przykład porozumienia horyzontalne dotyczące ustalania cen, warunków handlowych, podziału obszaru, klientów, regulacji kwotowych lub wymiana informacji, przy czym zakaz ten obejmuje nie tylko wiążące porozumienia, lecz również uzgodnione zachowania, np. nieformalne ustalenia dotyczące zachowania przedsiębiorców.

Ustalenia ograniczające konkurencję wchodzą w zakres obowiązywania GWB tylko wtedy, gdy wywierają „odczuwalny skutek“ dla konkurencji. Wymóg ten nie wynika z ustawy, lecz został wypracowany przez orzecznictwo („de minimis“).

Porozumienia wertykalne

Porozumienia wertykalne są zakazane tylko wyjątkowo. Zgodnie z GWB objęte zakazem są na przykład porozumienia ograniczające uczestników w swobodnym kształtowaniu cen lub warunków handlowych przy porozumieniach z osobami trzecimi. Wyjątek od tego ogólnego zakazu związania cen stanowią jedynie produkty wydawnicze.

Inne porozumienia wertykalne, ograniczające na przykład swobodę kupca, nie są ogólnie zakazane, lecz podlegają zgodnie z GWB jedynie nadzorowi Federalnego Urzędu Antymonopolowego pod kątem ewentualnych nadużyć. Porozumienia tego rodzaju mogą zostać zakazane przy spełnieniu pewnych przesłanek, jeżeli w sposób istotny negatywnie wpływają na konkurencję.

Wyłączenia stosowania

Niektóre gałęzie gospodarki są całkowicie lub częściowo wyłączone z zakresu zastosowania GWB, np. rolnictwo, gospodarka kredytowa i ubezpieczeniowa, spółki zawierane w celu realizacji praw autorskich i sport.

Czy porozumienia ograniczające konkurencję mogą w konkretnych przypadkach zostać zwolnione z zakazu?

W GWB uregulowane są różne przypadki, w których porozumienia ograniczające konkurencję mogą zostać wyłączone z zakresu obowiązywania zakazu. Chodzi tu o:

- kartele dotyczące wyłącznie jednolitego stosowania norm i wzorów (niem. Normen- und Typenkartelle),
- kartele dot. jednolitego stosowania ogólnych warunków handlowych, dostawy i płatności (niem. Konditionenkartelle),
- kartele, których przedmiotem jest specjalizacja (niem. Spezialisierungskartelle),
- kartele, których przedmiotem jest międzyzakładowa współpraca, inna niż w dziedzinie specjalizacji (niem. Mittelstandskartelle),
- kartele dot. racjonalizacji (niem. Rationalisierungskartelle) i
- kartele umożliwiające dopasowanie możliwości do zapotrzebowania (niem. Strukturkrisenkartelle).

Przy spełnieniu określonych przesłanek istnieje ponadto możliwość wyłączania z zakresu obowiązywania zakazu karteli wywierających pozytywne skutki na rynek, a także jeżeli jest to konieczne ze względu na gospodarkę ogólną i dobro powszechne.

Jak można w takich przypadkach złożyć wniosek o wyłączenie z zakresu obowiązywania zakazu?

Porozumienia ograniczające konkurencję podlegające wyłączeniu z zakresu obowiązywania zakazu, należy zgłosić we właściwym urzędzie antymonopolowym (Federalny Urząd Antymonopolowy, urząd antymonopolowy kraju związkowego lub Federalny Minister Gospodarki).

W zgłoszeniu należy podać dane określone w GWB, w szczególności:

- firmę i siedzibę przedsiębiorców uczestniczących w koncentracji;
- formę prawną oraz adres kartelu;
- nazwisko i adres osoby powołanej lub w inny sposób umocowanej do reprezentacji kartelu, w przypadku osób prawnych – sposób reprezentacji ustawowej.

Wysokość opłaty zgłoszeniowej jest uzależniona od osobowego i faktycznego nakładu pracy urzędu antymonopolowego przy uwzględnieniu gospodarczego znaczenia danej sprawy, przy czym górną granicę stanowi kwota 25.000 €, która w nadzwyczaj trudnych sprawach może zostać podwyższona do 50.000 €. Opłata zgłoszeniowa jest ustalana po zakończeniu postępowania, a zatem nie płaci się jej z góry.

Jakie są skutki naruszenia zakazów?

Zakazane porozumienia są nieważne, o ile nie zostaną zwolnione z zakazu przez urzędy antymonopolowe. Niemieckie urzędy antymonopolowe mogą nakładać na przedsiębiorców uczestniczących w koncentracji oraz poszczególnych pracowników kary pieniężne za zamierzone lub nieumyślne naruszenia w wysokości do 500.000 € oraz ponadto do trzykrotnej wysokości przychodu uzyskanego dodatkowo w wyniku tego naruszenia prawa. Poszkodowane osoby trzecie mogą ponadto dochodzić roszczeń odszkodowawczych lub roszczeń o zaniechanie

Niektóre formy porozumień co do przetargu publicznego są ponadto ścigane karnie i są zagrożone nawet karą pozbawienia wolności.

W jaki sposób odwołać się od decyzji urzędów antymonopolowych na drodze sądowej?

Od wszystkich decyzji urzędów antymonopolowych przysługuje sprzeciw do właściwego Wyższego Sądu Krajowego (Oberlandesgericht). Uprawnionymi do wniesienia sprzeciwu są również osoby trzecie, formalnie wezwane do udziału w postępowaniu administracyjnym. Od orzeczeń Wyższego Sądu Krajowego dopuszczalna jest skarga (Rechtsbeschwerde) do Niemieckiego Trybunału Federalnego, jeżeli została ona dopuszczona przez Wyższy Sąd Krajowy.

Osoba kontaktowa w sprawach prawa firm w Niemczech:

Adwokat w Niemczech Dr Jacek Franek
Specjalista do spraw polsko-niemieckich

e-mail: jacek-franek@jacek-franek.com
tel. 22 622 95 96
faks 22 622 12 85

 

Ta strona korzysta z ciasteczek aby świadczyć usługi na najwyższym poziomie. Dalsze korzystanie ze strony oznacza, że zgadzasz się na ich użycie.
Zgoda